Tezgahların periyodik kontrolü; pres çeşitleri, matkap tezgahları, CNC işleme tezgahları, torna tezgahları, freze tezgahları gibi iş ekipmanlarının iş sağlığı ve güvenliği açısından taşıdığı riskler, elektronik donanımı, mekanik koruma sistemi gibi güvenlik donanımlarını kapsayan kontrollerdir.
Tezgahlar günümüzde çoğu fabrika ve işletmede kullanılmaktadır. Tezgah sebebiyle karşılaşılan iş kazalarının oranı ise bir hayli fazladır. Bu kazaların büyük bir çoğunluğu personelin koruyucu ekipmanları devre dışı bırakarak çalışması sebebiyle gerçekleşmektedir. Ancak bu koruyucu donanımların çalışmamasından kaynaklı bir çok iş kazası da gerçekleşmektedir. Bu ekipmanların periyodik kontrollerini yaptırmak, uzman kişiler tarafından belirlenecek eksikliklerin giderilmesiyle kaza riskini azaltarak oluşacak can ve mal kaybını engellemiş olur.
Tezgahların periyodik kontrolleri öncesinde tezgahların bakım ve onarımları tamamlanmış olmalıdır. İşletmenin yaptırdığı bu bakım işlemlerinden sonra, uzman kişilerin tespitleriyle iyileştirme çalışmalarına gidilmiş olur. Tezgahların periyodik kontrolleri elektronik ve mekanik olarak gerçekleşmektedir. Bu kontroller kapsamında mekanik olarak yapılan işlemler aşağıdaki gibidir:
Ekipmanın gözle kontrolünde çalışmayı olumsuz etkileyecek hasar, deformasyon, boya bozulmaları, paslanma vb. incelenir. Kaldırma tablası ve çene kısmı incelenerek pürüzsüzlük gibi olması gereken hususlar kontrol edilir. Genel bir motor kontrolü gerçekleştirilir. Güç aktarma sistemleri kontrol edilir. Mekanik kaldırma sisteminin durumu kontrol edilerek kremayer dişler, vidalar, kaldırma kolları gibi noktaların durumu değerlendirilir. Hidrolik ve pnömatik sistemlerin durumu kontrol edilerek hortumlarda çatlak, sistemde genel bir arıza olup olmadığının tespiti gerçekleşir. Hidrolik ve pnömatik sistemlerde basınç valfinin mevcudiyeti ve çalışması kontrol edilir. Sınırlandırma tertibatı başlığı altında boşluk sınırı, yük moment sınırı, basınç sınırı gibi sistemlerin kontrolü sağlanarak durum tespit değerlendirmesi yapılır. Yağ seviyesi kontrolü, tekerlerin ve taşıyıcı sistemin kontrolleri, halat zincir durumu, kanca deformasyon güvenlik mandalı durumu, kontrol cihazları, switchlerin durumu gibi durumlarda kontrol edilir. Statik ve dinamik testler de gerçekleştirilerek tezgahların periyodik kontrolleri tamamlanmış olur.
Tezgahlarda temel riskleri ortadan kaldırmak için dikkat edilmesi gereken hususlar genellikle switchler yani kesiciler ve koruyucu donanımlardır. Bu sistemlerin kontrolleri ve bakımları gerçekleştiği sürece tezgahlarda oluşabilecek iş kazalarını da minimuma inmiş olacaktır. Bu kapsamda tezgah başında çalışan kişilerin eğitimli olması ve işi hızlandırmak ya da rahat çalışma sağlamak için koruyucu ekipmanları devre dışı bırakmaması gerekmektedir.
